Verslag van de Vlinderexcursie in Torgny op zaterdag 9 juli 2011

Aanwezig
Michael Coppin, Jan Gabriëls, Peter Gabriëls, Bic Lathouwers, Lizette Pauli, Dirk Peeters, Martin Stinckens, Roland Vanherle.
Verslag
Zaterdag 9 juli was een belangrijke dag voor de Vlinderwerkgroep van de stad Bilzen. Acht personen tekenden present om 7.30 uur op de parking van de Kimpel te Bilzen voor een excursie naar het uiterste zuiden van de provincie Luxemburg. We kozen om met eigen auto's te reizen. Dit gaf ons meer mogelijkheden ter plaatse en de "wisselvallige ervaring" van vorig jaar met de autobus zat nog in het geheugen gegrift. Peter en Roland waren chauffeurs van dienst en van Bilzen ging het over Luik en dan via de E-25 naar Virton -Torgny. De verslaggever van dienst hield er een gezapig tempo op na (van nagenoeg 120 km/h) maar dat vond Roland blijkbaar aan de trage kant. Het weer was zonnig, bewolkt met wat wind en rond half tien waren we ter plaatse

.

Torgny is een schilderachtig dorpje in "Pays de Gaume", het zuidelijk stuk van Belgisch Lotharingen vlak bij de Franse grens. Door de bevoorrechte ligging wordt het "Le Méridonal" genoemd en heeft de officiële titel van "Les plus Beaux Villages de Wallonie". Het geniet van een microklimaat en wordt omringd door wijngaarden (Torgny produceert zijn eigen wijnen die men op verschillende plaatsen kan degusteren), loofbossen en een bijzondere Flora en Fauna die nergens anders in de Benelux te vinden zijn. De kalk- en mergelgrond nemen de warmte snel op en houden die lang vast wat aan de vegetatie te merken is.
De huizen men hun typische Romeinse daken en gele steen, afkomstig van een nabijgelegen steengroeve (nu een natuurgebied), stralen de Zuiderse warmte uit. Daarom noemt men Torgny ook "La Provence Belge". Alles ademt de nabijheid van Frankrijk uit. Het dorp is gelegen in het dal van de Chiers dat kilometers lang de grens vormt. Langs dit riviertje kan men mooie wandelingen doen.

De Gaume is een streek van oost-west georiënteerde Cuesta's (berghellingen) die door hun ligging van veel zonnewarmte genieten. Deze kleine regio in het uiterste zuiden van België omvat zeven gemeentes: Virton, Meix-devant-Virton, Saint-Léger, Etalle, Titigny, Musson en Rouvroy.
Het dorpje met meer dan 200 inwoners is een deelgemeente van Rouvroy samen met Lamorteau, Harnoncourt en Dampicourt op 275 m boven de zeespiegel.
Door het zachte klimaat is de mentaliteit van de bevolking helemaal anders dan deze van de Ardennezen. Gaumezen zijn trots op hun gastvrijheid,"easy way of living" en natuurlijk op hun typische keuken en streekproducten die het mild klimaat leveren.

Natuurreservaat Raymond Mayné

Met een oppervlakte van 6 ha is dit het eerste natuurreservaat van België. Het werd opgericht in 1943 in een oude dorpssteengroeve waaruit de dorpelingen hun stenen haalden voor de bouw van hun huizen. Het reservaat wordt beheerd door "Ardenne et Gaume".
Op de droge kalkgraslanden ontdek je naast dominante grassen als Stijve dravik allerhande soorten uit verschillende families als Lipbloemigen, Schermbloemigen, Composieten.. Het reservaat is vooral bekend om zijn Ophryssoorten. Deze verlaten steengroeve is een ideale schuilplaats voor verschillende groepen insecten waaronder Dagvlinders, Reptielen eigen aan deze streek.
Bij het beheer van het reservaat tracht men de spontane bosvorming zoveel mogelijk te beperken om het grasland zijn eigen flora en fauna te laten behouden.

Voormalige steengroeve is nu natuurreservaat Raymond Mayné

Gewapend met vlindernetten, loep, vlindergids en fotoapparatuur startten we in het reservaat vlakbij de bosrand. Onmiddellijk spotten we Dambordje (zeer talrijk), Bruin zandoogje (zeer talrijk) en Kaasjeskruiddikkopje. Verder zagen we Boswitje, Groot koolwitje, Kleine vuurvlinder, Grote parelmoervlinder, Bruin dikkopje, Hooibeestje (talrijk) en Bruin blauwtje.

Kaasjeskruiddikkopje Carcharodus alceae

Verder in het reservaat hadden we: Groot dikkopje, Argusvlinder, Oranje zandoogje (talrijk) en Koevinkje. Op een zeker ogenblik werd Roland opgejaagd door een Zuidelijke luzernevlinder die vakkundig werd gevangen en gedetermineerd. Uiteraard kregen alle gevangen exemplaren achteraf de vrijheid.

Andere waargenomen soorten (meestal ook gefotografeerd) zijn: Zwartsprietdikkopje, Landkaartje, Zilvervlek, Klein geaderd witje, Icarusblauwtje en Kleine vos.

Inmiddels begon iedereen honger en vooral grote dorst te krijgen. Het was middag en we keerden terug naar het restaurant in het dorp om te gaan eten en een eerste evaluatie te maken. Het weer werd zachter en dat beloofde voor de namiddag. En het werd een voltreffer!

Gezellig restaurant in Torgny

We keerden terug naar het reservaat van de voormiddag. Vooral de graslanden grenzend aan dit gebied bleken zeer interessant. Het zijn echte kalkgraslanden met veel bloemen voor dagvlinders.
Dambordje was overal aanwezig maar ook Bruin blauwtje, Argusvlinder, Citroenvlinder, Atalanta en Koninginnepage. Iedereen was in dit schitterend grasland wel ergens aan het vangen (letterlijk), fotograferen en/of determineren.

Met één van de gevangen soorten hadden we het behoorlijk moeilijk. Achteraf bleek dit een Bruine vuurvlinder te zijn, die we voor het eerst konden waarnemen en waarvan we toch een drietal exemplaren vingen. Het determineren hiervan liet onze voorzitter niet los en na aankomst thuis was er direct reactie naar de overige leden van deze excursie.

Bruine vuurvlinder mannetje Lycaena tityrus

Van verschillende soorten werden foto's gemaakt

Kleine parelmoervlinder Issoria lathonia
op Marjolein

Kleine vos Aglais urticae op Marjolein in Torgny

Koevinkje Aphantopus hyperantus op

bladvan Rode kornoelje

Op een ruig stuk met veel pionierplanten, langs deze kalkrijke graslanden, werden volgende soorten waargenomen: Braamparelmoervlinder, Zilvervlek, Gehakkelde aurelia, Kleine vuurvlinder, Landkaartje, Dagpauwoog, Heideblauwtje, Boomblauwtje, Keizersmantel, Grote weerschijnvlinder, Zuidelijke luzernevlinder en klaverblauwtje.

Ruig kruidenrijk stuk nabij kalkgraslanden in Torgny

Mannetje van de Keizersmantel Argynnis paphia

Dambordje Melanargia,galathea op Beemdkroon was een van de meest voorkomende soorten.

Van de overige ongewervelden (de groep van de insecten) werden volgende soorten gedetermineerd: Weidebeekjuffer, Watersnuffel, Plasraombout (Libellen), Hagenheld en Bruine daguil (Nachtvlinders) en één Blauw vleugelsprinkhaan.
De hogere planten op deze kalkgraslanden zij zeer talrijk. We beperken ons tot een opsomming van de belangrijkste waargenomen soorten:
Boswalsto Galium sylvaticum, Kalkwalstro Galium pumilum, Beemdkroon Knautia arvensis, Duifkruid Scabiosa columberia ssp columbaria, Verfbrem Genista tinctoria, Kruipend stalkruid Ononis repens, Wilde marjolein Origanum vulgare, Bevertjes Briza media, Geel zonneroosje Helianthemum nummularium, Grote muggeorchis Gymnadenia conpsea, Bruinrode wespeorchis Epipactis atrorubens, Ophryssoorten waren uitgebloeid, Stinkend nieskruid Helleborus foetidus, Blaassilene Silene vulgaris, Wollige sneeuwbal Viburnum lantana, Meelbes Sorbus aria, Vlasbekje Linaria vulgaris, Akkerwinde Convolvulus arvensis, Wilde appel Malus sylvestris, Wilde weit Melampyrum arvense, Hengel Melampyrum pratense, Echte guldenroede Solidago virgauria, Borstelkrans Clinopodium vulgare, Bosrank Clematis vitalba, Sint-Janskruid Hypericum perforatum, Gewone agrimonie Agrimonia eupatoria, Egelantier Rosa rubiginosa, Grote kaardebol Dipsacus fullonum, Gele kornoelje Cornus mas, Hokjespeul Astragalus glycyphyllos, Driedistel Carlina vulgaris, Gevinde kortsteel Brachypodium pinnatum, Esparcette Onobrychus viciifolia.

Wilde weit Melampyrum arvense in het reservaat Raymond Mayné

Waargenomen vogels tijdens ons bezoek waren:
Zwarte Wouw Pernis apivorus (bij binnenrijden van Torgny), Buizerd Buteo buteo, Houtduif Columba palumbus, Turkse Tortel Streptopelia decaocto, Gierzwaluw Apus apus, Groene Specht Picus viridis, Grote Bonte Specht Dendrocopus major, Boerenzwaluw Hirundo rustica, Huiszwaluw Delichon urbica, Roodborsttapuit Saxicola torquata, Grote Lijster Turdus viscivorus, Grasmus Sylvia communis, Tuinfluiter Sylvia borin, Pimpelmees Parus caeruleus, Koolmees Parus major, Huismus Passer domesticus, Vink Fringilla coelebs, Groenling Chloris chloris, Kneu Carduelis cannabina en Geelgors Emberiza citrinella.

Huiszwaluw Delichon urbica bij nest in Torgny

Rond 17.00 uur sloten we voldaan onze excursie af. We keerden nog even terug naar Torgny voor een laatste verfrissing en reden dan terug naar Bilzen waar we rond 20.00 uur aankwamen. Een zeer geslaagde tocht hadden we erop zitten met maar liefst 37 verschillende soorten Dagvlinders waarvan vele soorten nieuw waren voor ons.
We kijken al uit naar een volgende tocht met de Vlinderwerkgroep van de stad Bilzen. We danken de stad Bilzen voor de sponsoring, de aanwezige leden voor hun bijdrage aan deze voor iedereen toch wel leerrijke ervaring en onze chauffeurs voor het veilig thuis brengen.
Foto's van Dirk Peeters en Jan Gabriëls
Verslaggever van dienst Jan Gabriëls

Michael en Martin op strooptocht in kalkgrasland

Bic in volle bewondering voor al deze natuurpracht en wachtend op een wijfje dagvlinder die maar al te graag voor hem haar vleugels spreidt.

Soorten	Wetenschappelijke naam	Aantal	Soorten	Wetenschappelijke naam	Aantal
Bruin dikkopje	Erynnis tages	3	Grote parelmoervlinder	Argynnis aglaja	2
Kaasjeskruiddikkopje	Carcharodus alceae	2	Keizersmantel	Argynnis paphia	5
Groot dikkopje	Ochlodes sylvanus	30	Braamparelmoervlinder	Brenthis daphne	1
Zwartsprietdikkopje	Thymelicus lineola	>= 30	Zilvervlek	Boloria euphrosyne	+
Geelsprietdikkopje	Thymelicus sylvestris	5	Kleine parelmoervlinder	Issoria lathonia	14
Koninginnepage	Papilio machaon	1	Atalanta	Vanessa atalanta	+
Boswitje	Leptidea synapis	15	Dagpauwoog	Aglais io	+
Groot koolwitje	Picris brassicae	2	Kleine vos	Aglais urticae	> = 10
Klein koolwitje	Pieris rapae	10	Gehakkelde aurelia	Polygonia c-album	3
Klein geaderd witje	Pieris napi	2	Landkaartje	Araschnia levana	3
Zuidelijke luzernevlinder	Colias alfacariensis	5	Grote weerschijnvlinder	Apatura iris	1
Citroenvlinder	Gonepteryx rhamni	2	Bont zandoogje	Pararge aegeria	1
Kleine vuurvlinder	Lycaena phlaeas	2	Argusvlinder	Lasiommata megera	2
Bruine vuurvlinder	Lycaena tityrus	3	Hooibeestje	Coenonympha pamphilus	>= 50
Boomblauwtje	Celastrina argiolus	1	Oranje zandoogje	Pyronia tithonus	>= 50
Bruin blauwtje	Aricia agrestis	5	Koevinkje	Apahantopus hyperantus	25
Klaverblauwtje	Cyaniris semiargus	2	Bruin zandoogje	Maniola jurtina	>= 100
Icarusblauwtje	Polyommatus icarus	15	Dambordje	Melanargia galathea	>= 100
Heideblauwtje	Plebejus argus	10
			Diversiteit		37

En onze voorzitter zag dat het goed was